Każdy z nas odczuwa potrzebę tworzenia więzi z innymi ludźmi, jednak w różnym stopniu. To właśnie psychologiczna teoria przywiązania, nazywana też teorią więzi, pozwala nam zrozumieć w jaki sposób kształtują się nasze style przywiązania i jak mogą oddziaływać na nasze zachowania w relacjach międzyludzkich.
Masz wrażenie, że twoje poprzednie związki nie były do końca udane, a twoje zachowania względem tej drugiej osoby były za każdym razem podobne? Może oddalasz się, gdy druga osoba się do ciebie próbuje zbliżyć? Albo wręcz przeciwnie, szukasz ciągłej bliskości z partnerem i martwisz się, że robisz dla niego zbyt mało? Jeśli tak, warto zastanowić się, dlaczego tak się dzieje. Ten artykuł pomoże ci poznać twój styl przywiązania oraz jego podłoże.
Czym jest teoria przywiązania?
Teoria przywiązania Johna Bowlby’ego głosi, że we wczesnym okresie życia dziecka, pomiędzy nim a jego opiekunami tworzy się więź, która staje się podstawą kolejnych więzi, tworzonych przez nas w ciągu całego życia. Zazwyczaj ta pierwotna, najbliższa więź tworzy się pomiędzy dzieckiem a matką, natomiast może to być także osoba, która spędzała najwięcej czasu z niemowlęciem i opiekowała się nim przez kolejne miesiące życia, na przykład ojciec czy babcia.
Styl przywiązania w dzieciństwie staje się wzorcem dla przywiązania w relacjach romantycznych, który wpływa przykładowo na:
John Bowlby, na podstawie własnych badań, wyróżnił trzy podstawowe style przywiązania: bezpieczny, unikowy oraz lękowo-ambiwalentny. Przyjrzyjmy się im bliżej.
Styl unikający – charakterystyka
Jeśli jesteś osobą ze stylem unikającym to wyróżnia cię wysoka samowystarczalność, niezależność i chęć polegania przede wszystkim na sobie.
Na bliskość ze strony innych osób reagujesz strachem oraz nerwowością, próbując je przy tym odepchnąć i znaleźć jakiekolwiek powody, dla których wasz związek nie miałby szansy przetrwać w przyszłości.
Nie boisz się odrzucenia ani nie przejmujesz się szczególnie uczuciami drugiej osoby. Prawdopodobnie niełatwo jest ci całkowicie komuś zaufać. Możesz też być przekonany, że wcale nie potrzebujesz tworzenia z kimkolwiek więzi lub wybierasz jedynie przelotne relacje zamiast stałych związków. Nie oznacza to jednak, że nie odczuwasz pragnienia bliskości w ogóle.
Gdy jednak już jesteś w związku, raczej rzadko rozmawiasz otwarcie o swoich uczuciach. Starasz się zachowywać emocjonalny dystans, możesz unikać intymności, skupiać się bardzo na samym sobie lub też na swojej pracy. Wydaje się, jakbyś tworzył swój odrębny od partnera świat, do którego nie ma on wstępu. Potrzeba posiadania własnej przestrzeni jest dla ciebie ważniejsza niż potrzeba bycia w bliskiej relacji z drugą połówką.
Styl bezpieczny – charakterystyka
Jest to styl przede wszystkim oparty na poczuciu bezpieczeństwa. Jeśli jesteś osobą przywiązaną bezpiecznie, zapewne potrafisz z łatwością tworzyć stabilne relacje i obdarzać innych pełnym zaufaniem, a także bez problemu prosisz o pomoc, gdy jej potrzebujesz. Wyrażanie miłości wobec innych oraz jej przyjmowanie nie sprawia ci wielu trudności.
W związkach nie obawiasz się ze strony partnera zbyt mocnego zbliżenia ani opuszczenia. Czujesz się w nich spokojnie, bezpiecznie, starasz się być wyrozumiały dla drugiej osoby, potrafisz być szczery i nie ukrywasz swoich emocji ani uczuć. Zarówno niezależność jak i zależność od kogoś jest dla ciebie w porządku. Chętnie okazujesz wsparcie swojemu partnerowi.
Osoby z bezpiecznym stylem przywiązania na ogół posiadają stabilną, niezaniżoną samoocenę, dlatego nie postrzegają innych osób (na przykład przyjaciół czy współpracowników partnera) jako zagrożenia dla ich związku.
Warto dodać również, że osoby z bezpiecznym stylem przywiązania czerpią największą przyjemność z relacji interpersonalnych.
Styl lękowy – charakterystyka
Jeśli jesteś osobą z tym stylem przywiązania, zapewne łakniesz bliskości, poczucia bezpieczeństwa oraz bycia kochanym, przez co potrafisz zaangażować się zbyt mocno i szybko w budowane relacje, a w dodatku jesteś w stanie wykorzystać niemal każdą możliwość nawiązania więzi.
Możesz miewać trudności ze skuteczną komunikacją swoich potrzeb, jesteś bardziej zazdrosny, częściej odczuwasz takie emocje jak wstyd, strach, złość i gwałtownie wyrażasz swoje uczucia. Masz tendencję do rozpamiętywania krzywd, których doświadczyłeś w przeszłości.
Będąc w związku starasz się dbać o drugą osobę i lubisz ją obdarowywać, przy czym koncentrujesz się na wachlarzu jej pozytywnych cech, przez co zazwyczaj nie doceniasz przy tym samego siebie. Z drugiej strony martwisz się o trwałość relacji, uczucia drugiej osoby, jej zadowolenie ze związku, dopatrując się przy tym jakichkolwiek sygnałów odtrącenia. Uważasz, że możesz odstraszyć od siebie partnera przez swoje ciągłe pragnienie bliskości, którego jednocześnie nie potrafisz zwalczyć ani zaspokoić na dłuższy czas.
Korzyści z poznania swojego stylu przywiązania
Zdefiniowanie własnego stylu przywiązania pozwoli ci przede wszystkim na głębsze poznanie siebie, swoich potrzeb oraz oczekiwań w relacjach z innymi, zrozumienie zachowań własnych, ale także twojego partnera. Jednocześnie będzie miało to pozytywny wpływ na tworzenie satysfakcjonujących związków z innymi i odczuwanie większego poczucia szczęścia w relacjach.
Musisz jednak pamiętać o tym, że stosunek do bliskości i styl przywiązania, pomimo swojej ogólnej stabilności, mogą się zmieniać w ciągu życia w wyniku chociażby trudnych sytuacji, które nas spotykają.
Ten artykuł powstał na podstawie książki „Partnerstwo bliskości. Jak teoria więzi pomoże ci stworzyć szczęśliwy związek”, której autorami są Rachel Heller i Amir Levine. Książka ta zawiera również test, który możesz rozwiązać, jeśli odczuwasz trudności z jednoznacznym określeniem swojego stylu przywiązania.
